Những kiểu sinh viên dễ đối mặt với tình trạng thất nghiệp

Thế giới ngày nay vận động với tốc độ chóng mặt, đặc biệt là sự bùng nổ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo. Điều này tác động mạnh mẽ đến mọi khía cạnh của đời sống, bao gồm cả thị trường lao động. Nhu cầu tuyển dụng thay đổi liên tục, đòi hỏi người lao động phải thích ứng nhanh chóng và trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết để đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp.

Trong bối cảnh đầy biến động này, không ít sinh viên sau khi ra trường phải đối mặt với nguy cơ thất nghiệp. Họ là những "kiểu" sinh viên nào? Và đâu là những "bẫy" thất nghiệp tiềm ẩn mà họ cần cảnh giác? Hãy cùng Trung tâm anh ngữ Wall Street English tìm hiểu về vấn đề này.

Bối cảnh kinh tế và thị trường lao động hiện nay

Thị trường lao động ngày nay không còn là bức tranh tĩnh lặng như trước đây mà thay vào đó là sự biến động không ngừng với vô vàn cơ hội đan xen cùng thách thức. Nhìn vào bối cảnh kinh tế hiện tại, chúng ta có thể thấy một số yếu tố tác động mạnh mẽ đến thị trường lao động, bao gồm:

Sự bùng nổ của thời đại công nghệ

Công nghệ số và trí tuệ nhân tạo đang len lỏi vào mọi ngành nghề, tự động hóa nhiều công việc thủ công, đơn giản, đòi hỏi người lao động phải thích ứng và nâng cao kỹ năng để đáp ứng yêu cầu mới.

Nền kinh tế số phát triển mạnh mẽ mở ra nhiều cơ hội việc làm mới trong lĩnh vực công nghệ thông tin, truyền thông, thương mại điện tử, v.v.

Nền kinh tế toàn cầu hóa

Sự hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng khiến thị trường lao động trở nên cạnh tranh gay gắt hơn. Doanh nghiệp có thể dễ dàng tuyển dụng nhân tài từ nhiều quốc gia khác nhau, buộc người lao động phải nâng cao năng lực bản thân để không bị "bỏ lại phía sau".

Mở ra cơ hội cho lao động Việt Nam làm việc tại các công ty đa quốc gia, tổ chức quốc tế, tiếp xúc với môi trường làm việc chuyên nghiệp và thu nhập cao.

Biến đổi khí hậu

Nhu cầu về nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, bảo vệ môi trường gia tăng do những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu. Nguy cơ mất việc làm trong các ngành nghề phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên như khai thác khoáng sản, sản xuất than,... do cạn kiệt tài nguyên và áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường.

Bên cạnh những cơ hội tiềm năng, thị trường lao động tương lai cũng tiềm ẩn nhiều thách thức, có thể kể đến:

• Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng: Sự thay đổi của công nghệ và toàn cầu hóa có thể dẫn đến mất việc làm cho một số ngành nghề truyền thống, khiến tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, đặc biệt là đối với lao động thiếu kỹ năng.
• Mức độ phân hóa thu nhập cao: Lao động có trình độ cao, kỹ năng chuyên môn sẽ có cơ hội tiếp cận với mức lương cao, trong khi lao động tay chân, thiếu kỹ năng có thể phải đối mặt với nguy cơ thu nhập thấp và điều kiện làm việc kém.
• Áp lực công việc gia tăng: Doanh nghiệp cạnh tranh gay gắt khiến người lao động phải làm việc với cường độ cao, dẫn đến stress, ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

Các kiểu sinh viên dễ đối mặt với tình trạng thất nghiệp

Thị trường lao động cạnh tranh gay gắt như hiện nay đặt ra nhiều thách thức cho các bạn sinh viên sau khi ra trường. Trong bối cảnh đó, một số "kiểu" sinh viên sau đây có nguy cơ cao đối mặt với tình trạng thất nghiệp:

Sinh viên thiếu định hướng

Là những sinh viên chọn ngành học theo xu hướng nhất thời mà không quan tâm đến nhu cầu thị trường lao động, dẫn đến tình trạng "thừa thầy thiếu thợ". Thiếu hiểu biết về bản thân, sở thích, năng lực và cơ hội nghề nghiệp tương lai, dẫn đến lựa chọn sai ngành học, sai nghề. Ngoài ra, có một số trường hợp học theo ý kiến của gia đình, bạn bè mà không có sự cân nhắc kỹ lưỡng, dễ dẫn đến thất vọng và chán nản.

Sinh viên "học chay"

Là những sinh viên chủ yếu tập trung vào lý thuyết, học thuộc lòng mà thiếu kỹ năng thực hành, khả năng giải quyết vấn đề và thích nghi với môi trường làm việc. Hay những bạn ít tham gia các hoạt động ngoại khóa, rèn luyện kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, v.v. Những người có tính lười biếng, thiếu sáng tạo trong học tập và nghiên cứu, dẫn đến kiến thức và kỹ năng không đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp.

Theo một khảo sát của VietnamWorks, có đến khoảng 70% doanh nghiệp cho rằng sinh viên mới ra trường thiếu kỹ năng mềm cần thiết cho công việc.

Sinh viên lười biếng, thiếu kỷ luật

Là những sinh viên bị sa đà vào các hoạt động giải trí, bỏ bê việc học tập, rèn luyện kỹ năng, những người thiếu tính tự giác, kỷ luật trong học tập và sinh hoạt, dẫn đến kết quả học tập sa sút. Hay những sinh viên không có mục tiêu rõ ràng, thiếu động lực học tập và phát triển bản thân.

Thêm vào đó, một thực trạng đáng buồn ở hiện tại, tình trạng sinh viên bỏ đại học do lười biếng, thiếu kỷ luật lại càng gia tăng – Theo khảo sát của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Sinh viên thiếu am hiểu thị trường lao động

Một đối tượng sinh viên thứ tư sẽ có nguy cơ bị bỏ lại trên con đường phát triển sự nghiệp là không tìm hiểu kỹ về nhu cầu tuyển dụng, xu hướng phát triển ngành nghề, dẫn đến khó khăn trong việc tìm kiếm việc làm phù hợp. Các bạn bị thiếu thông tin về các kỹ năng cần thiết cho từng ngành nghề, dẫn đến việc học tập và rèn luyện không hiệu quả, ít tham gia các hội chợ việc làm, hội thảo nghề nghiệp để tìm hiểu về thị trường lao động và cơ hội việc làm.

Có một khảo sát do Navigos Search đã thực hiện về hiện trạng tìm kiếm công việc của sinh viên mới ra trường, là đến hơn 50% sinh viên không biết cách để tìm kiếm công việc phù hợp với bản thân mình do không có nhiều kiến thức về thị trường lao động

Những nguyên nhấn dẫn đến tình trạng thất nghiệp cho các “kiểu” sinh viên trên

Tình trạng thất nghiệp cho các "kiểu" sinh viên được đề cập ở trên không chỉ đơn thuần là do bản thân họ mà còn xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể kể đến như:

Chương trình đào tạo chưa chú trọng kỹ năng mềm

• Chương trình học thiên về lý thuyết, ít cơ hội thực hành, rèn luyện kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy sáng tạo, v.v.
• Giáo viên chưa trang bị đầy đủ kiến thức và kinh nghiệm về thị trường lao động, dẫn đến việc giảng dạy thiếu thực tế, không đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp.
• Thiếu sự liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp trong việc đào tạo, dẫn đến sinh viên ra trường thiếu kỹ năng cần thiết cho công việc.
• Kỹ năng ngôn ngữ còn hạn chế, ngày nay các doanh nghiệp ngày càng chú trọng vào khả năng tiếng Anh của nhân sự, do nhu cầu mở rộng thị trường, cũng như giao tiếp với quản lý cấp cao. Bên cạnh tiếng Anh, nhà tuyển dụng đòi hỏi người lao động biết thêm ngôn ngữ thứ ba như tiếng Nhật, tiếng Hàn, tiếng Trung...

Thiếu định hướng nghề nghiệp

• Sinh viên thiếu thông tin về thị trường lao động, nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp, dẫn đến lựa chọn sai ngành học, sai nghề.
• Gia đình và nhà trường ít quan tâm đến việc định hướng nghề nghiệp cho học sinh, sinh viên, dẫn đến việc học tập thiếu mục tiêu và hiệu quả.
• Sinh viên thiếu kỹ năng tự nhận thức, đánh giá bản thân, dẫn đến việc lựa chọn nghề nghiệp không phù hợp với năng lực và sở thích.

Tác động của công nghệ

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, tự động hóa và trí tuệ nhân tạo đã thay thế nhiều công việc truyền thống bằng các giải pháp tự động hóa. Điều này đòi hỏi sinh viên cần phải linh hoạt thích nghi và trang bị cho mình những kỹ năng phù hợp với xu hướng công nghệ mới. Nhu cầu về nhân lực có kỹ năng công nghệ cao như lập trình, phân tích dữ liệu, thiết kế ứng dụng ngày càng gia tăng. Những sinh viên thiếu kỹ năng này sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp và có nguy cơ thất nghiệp cao.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp hiện đại cũng ngày càng áp dụng rộng rãi các công cụ tuyển dụng trực tuyến, quá trình tuyển chọn ứng viên được số hóa và tự động hóa ở nhiều khâu. Để có thể tiếp cận và nổi bật trong môi trường tuyển dụng công nghệ cao này, sinh viên cần phải thành thạo trong việc sử dụng các nền tảng, ứng dụng và công cụ tìm việc trực tuyến, từ đó giúp họ tiếp cận nhiều cơ hội nghề nghiệp hơn và tăng khả năng được tuyển dụng.

Yếu tố tâm lý, tính cách

Sinh viên thiếu tự tin, ngại giao tiếp, thụ động trong học tập và tìm kiếm việc làm đôi khi gặp phải những thách thức lớn trong quá trình phát triển bản thân. Sự thiếu tự tin có thể ngăn cản họ khám phá tiềm năng của mình và tạo ra một rào cản trong việc tạo ra mối quan hệ xã hội lành mạnh và tương tác hiệu quả với người khác.

Thụ động trong học tập và tìm kiếm việc làm cũng là một rào cản đáng kể. Sinh viên có thể cảm thấy khó khăn trong việc đặt mục tiêu, tự định hình hướng đi cho bản thân và chưa biết cách tận dụng tối đa các cơ hội học tập và nghề nghiệp có sẵn.

Ngoài ra, sự thiếu kiên trì, nhẫn nại và dễ nản lòng khi gặp khó khăn cũng là một vấn đề quan trọng. Trong quá trình học tập và tìm kiếm việc làm, không thể tránh khỏi những trở ngại và thách thức. Sinh viên cần phải có khả năng vượt qua những khó khăn này, học cách chấp nhận thất bại như là một phần của quá trình học và phát triển.

Thêm vào đó, khả năng thích nghi với môi trường làm việc mới và áp lực công việc cao cũng là một yếu tố quan trọng. Trong thế giới hiện đại, công việc thường thay đổi nhanh chóng và yêu cầu sự linh hoạt và thích nghi. Sinh viên cần phải phát triển khả năng thích ứng với môi trường làm việc mới, học cách làm việc nhóm và xử lý áp lực công việc một cách hiệu quả.

Lời khuyên dành cho sinh viên để phát triển

Thị trường lao động biến động không ngừng đặt ra nhiều thách thức cho sinh viên sau khi ra trường. Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các bạn trẻ khẳng định bản thân và gặt hái thành công. Để tránh khỏi "bẫy" thất nghiệp trong tương lai, sinh viên cần chủ động trang bị cho bản thân những kiến thức, kỹ năng và định hướng nghề nghiệp phù hợp.

• Kiến thức là nền tảng vững chắc cho mọi thành công. Sinh viên cần trau dồi kiến thức chuyên môn một cách bài bản, cập nhật những xu hướng mới nhất trong ngành nghề của mình. Bên cạnh đó, các bạn cũng nên trang bị thêm kiến thức về kinh tế, xã hội, văn hóa để có thể thích ứng với mọi môi trường làm việc.
• Kỹ năng là chìa khóa để mở ra cánh cửa thành công. Sinh viên cần rèn luyện kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm, tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, giao tiếp tiếng Anh... Đây là những kỹ năng cần thiết cho mọi công việc và giúp các bạn trẻ tự tin khẳng định bản thân. Ngoài ra, sinh viên cũng nên rèn luyện kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ để nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động.
• Định hướng nghề nghiệp là kim chỉ nam giúp sinh viên lựa chọn con đường đi đúng đắn. Sinh viên cần xác định rõ sở thích, năng lực và cơ hội nghề nghiệp trong tương lai để có thể lựa chọn ngành học và công việc phù hợp. Các bạn cũng nên tham gia các hoạt động định hướng nghề nghiệp như hội thảo, trại hè, v.v. để có thêm thông tin và kinh nghiệm trong việc lựa chọn nghề nghiệp.

Chỉ khi trang bị đầy đủ kiến thức, kỹ năng và định hướng nghề nghiệp phù hợp, sinh viên mới có thể tự tin bước vào thị trường lao động đầy thử thách nhưng cũng không kém phần hứa hẹn phía trước. Hãy chủ động học tập, rèn luyện và không ngừng hoàn thiện bản thân để gặt hái thành công trong tương lai!